Okres to nie jest powód do wstydu! Dlaczego dałyśmy to sobie wmówić?

Materiał sponsorowany przez Herbapol Wrocław S.A.

Pamiętacie, kiedy i jak dowiedziałyście się o istnieniu okresu? Mnie jako pierwsza opowiedziała o nim babcia. Mówiła szeptem, chociaż byłyśmy same w domu i dodała, że „mamy czasem wstydzą się o nim rozmawiać”. I faktycznie – o tym, że okres jest czymś wstydliwym – przekonywałam się później jeszcze wiele razy. Jak na tej lekcji, na której pani wręczyła nam podpaski, a chłopcy wyrywali nam je z rąk i przyklejali do ścian szkolnego korytarza. Oraz na tej, na której jedna z dziewczynek z klasy stała pod tablicą z czerwoną plamą na spodniach i pani – chyba pod naciskiem coraz głośniejszych chichotów – kazała jej wyjść do toalety. Pamiętam, że biedna nie przyszła do szkoły ani następnego, ani jeszcze następnego dnia. Oraz jak jedna z nas powiedziała, że „to dobrze, bo i tak nie miałaby życia”.

Od tamtej pory minęło jakieś 25 lat, ale czas jakby stanął tu w miejscu. Kolejne raporty wciąż mówią o tym, że w ponad 40 proc. polskich domów o okresie się nie rozmawiało albo nie rozmawia do dzisiaj. Matki i babcie szepczą o nim córkom, żeby czasem ojcowie czy bracia nie usłyszeli. W szkole mamy chować podpaski w rękaw, żeby broń Boże żaden chłopak nas z tym nie widział. Z wieloma z nas ten wstyd zostaje zresztą do końca życia. A przecież okres to nie jest powód do wstydu. To fizjologia.

DO KOGO PRZYJEŻDŻA CIOCIA Z AMERYKI?

Sama pamiętam dobrze opowieści przyjaciółek, które przeżyły chwile grozy, gdy pojawiła się u nich pierwsza miesiączka. Bo jeśli nikt Ci o tym nie powie, nikt nie ostrzeże, to jak zareagujesz, kiedy nagle zobaczysz majtki i spodnie we krwi? Jak się poczujesz, kiedy nagle ta krew zacznie ściekać Ci po nodze w letniej sukience? Jak bardzo przerazi Cię widok zakrwawionego prześcieradła, kiedy obudzisz się mokra nad ranem? To przemilczenie tematu jest przecież nieludzkie. To zostawienie nieświadomej dziewczynki zupełnie samej z problemem, z którym siłą rzeczy będzie musiała się zmierzyć. I to dlaczego? Bo sami boimy się przerwać ten łańcuch wstydu, jaki ciągnie się za nami przez pokolenia? A dalej wcale nie jest lepiej. Chowamy się z tymi podpaskami w szkole, na studiach, w pracy, nawet w damskich toaletach. Przepraszamy za swoją niedyspozycję szefów, unikamy bliskości z własnymi partnerami. Czujemy się winne i gorsze. Niepotrzebnie i niesprawiedliwie, do tego miesiąc w miesiąc, i tak wciąż od nowa.

Okres, miesiączka, menstruacja – to są normalne słowa, opisujące całkowicie normalne zjawisko. A jednak w wielu domach nigdy nie padły i pewnie już nigdy nie padną. Zamiast tego są „te dni”, „czerwone dni”, „gorsze dni”, albo – jeszcze lepiej – „ciocia” lub „ciotka”. W jeszcze innych mówi się, że przyjechała ciocia z Ameryki. Bardziej absurdalnie się nie da. A przecież język kształtuje rzeczywistość. To, co nazwane i oswojone, przestaje być tematem tabu, staje się znane, normalne, akceptowalne. Tymczasem zamiast tego dostajemy od dziecka solidną lekcję uników i maskowań – i to zarówno na poziomie języka, jak i codziennych zachowań. A do tego całą listę zakazów: żadnych białych spodni, żadnych wyjść w obcisłych sukienkach czy – co gorsza – na basen. Byle nic się nie odznaczało i nic nie poplamiło.

„BOLI? MOGŁABYŚ SIĘ JUŻ PRZYZWYCZAIĆ”

I to nie jest tak, że swojego okresu wstydzą się tylko dziewczynki. Dorosłe kobiety nie zawsze mają tutaj lżej. Zwłaszcza, jeśli z tym okresem wiąże się też ból, który uniemożliwia wykonywanie nawet najprostszych czynności – czy to w pracy, czy w domu. A przecież nierzadko towarzyszą mu też dodatkowe, równie uciążliwe dolegliwości. Nudności, wymioty, biegunki, ale też zmęczenie i rozdrażnienie. Skrajnie – nawet omdlenia. I z tym wszystkim musimy przecież normalnie funkcjonować. Chodzić do szkoły, pracy czy na uczelnię, sprzątać, gotować, zajmować się dziećmi – jak gdyby nigdy nic. Część z nas może przy tym liczyć na wsparcie partnera. Natomiast – jeśli znowu wierzyć badaniom – to szczęście ma mniej niż połowa z nas. Reszta jest zdana na siebie. I cierpi, bo przecież „taka nasza uroda”.

Nic dziwnego, że coraz częściej mówi się o urlopach menstruacyjnych. Ba, nawet w Polsce są już firmy, w których podczas okresu można wziąć dodatkowy dzień wolny w miesiącu. Ale policzyć je można na palcach jednej ręki. Za to negatywne komentarze na ich temat? Tych jest zawsze ogrom. Do dziś pamiętam wypowiedź jednej z kobiet, która chwaliła pomysł, bo sama okresy ma tak bolesne, że co miesiąc musi wzywać karetkę. I te odpowiedzi, że chyba jest śmieszna, że niepoważna, jak ona śmie tak z naszych podatków, że pewnie już niejedną osobę zabiła, zajmując niepotrzebnie karetkę. Że na pewno jest histeryczką, bo wszystkie kobiety jakoś dają radę i że skoro co miesiąc to tak przeżywa, to „mogłaby się już przyzwyczaić”. Cóż, tu jest Polska – tu regularnie oblewamy egzaminy z empatii.

OKRESOWA TRÓJCA: BÓL, KRAWIENIE I UPOKORZENIE

Ja sama nie powinnam tutaj narzekać. Owszem, okres mnie boli – od kiedy tylko pamiętam. I to nie tylko sam brzuch, ale i tył pleców i uda. Plus: tylko przez dzień, góra dwa. I ten ból byłby może nawet do wytrzymania, ale – i nie boję się powiedzieć tego wprost – nie widzę sensu w dobrowolnym cierpieniu. Bo nie, cierpienie nie uszlachetnia. Co najwyżej męczy albo zabija. Dlatego zawsze staram się zatrzymać ten ból, zanim jeszcze na dobre się rozkręci. I tutaj pomaga mi Scopolan Compositum – można go kupić w aptece bez recepty i działa ekspresowo – na mnie już po ok. 15 minutach. Do tego może być też stosowany w innych bolesnych stanach skurczowych, w tym m.in. przy skurczach żołądka, kolkach czy zespole jelita drażliwego. Dlatego mam go zawsze w domowej apteczce, a na wyjazdach – w torebce.

Przypominam tylko, że – jak zawsze w takich przypadkach – przed zastosowaniem należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Oraz że z bolącymi i/lub obfitymi miesiączkami zawsze trzeba wybrać się do dobrego ginekologa. A już na pewno nie wolno ich lekceważyć, bo „taki urok bycia kobietą” albo „tak już jest”. Dlaczego to takie ważne? Bo przyczyn bólu i nadmiernego krwawienia może być wiele i miesiączka może, ale nie musi być tą jedyną. Jest też przecież endometrioza, są mięśniaki macicy (o których sporo Wam tutaj pisałam) i wiele innych schorzeń, które najpierw należy wykluczyć.

KOLEJNY ABSURD: KREW Z REKLAM MUSI BYĆ NIEBIESKA

A skoro już obfitych krwawieniach mowa, to przecież najlepiej nasz poziom zażenowania i zawstydzenia kobiecą krwią pokazuje nam branża reklamowa. Wszyscy chyba pamiętamy tę estetyczną, niebieską ciecz, jaką latami wylewano z probówek na generowane komputerowo podpaski, żeby udowodnić ich niesamowitą chłonność. Kto i dlaczego na to wpadł? Dlaczego nie oburzają nas hektolitry krwi, przelewanej codziennie na filmach, ale miałaby przerazić odrobina tej, wylanej na reklamie? A jednak po raz pierwszy stało się to dopiero w 2017 roku. Rok wcześniej jeden z magazynów dla kobiet ośmielił się opublikować na okładce zdjęcie majtek, posypanych czerwonym brokatem, i to jeszcze z nagłówkiem: „Tak, mamy okres. I nie będziemy się tego wstydzić”. Efekt? Tu i tu internet zapłonął.

I ja wiem, że to powoli się zmienia. Że okres coraz częściej staje się przedmiotem rozmowy, że mówimy o nim coraz śmielej, coraz bardziej otwarcie. Ale to wciąż jest wierzchołek góry lodowej. I to jest dla mnie nie do pojęcia. To, że wciąż nie radzimy sobie z tematem tak banalnym, jak okres. I nasz wstyd, kobiecy, to jedno. Ale przecież wstydzą się też mężczyźni. Wstydzą się tak bardzo, że reagują wyparciem, agresją. Nie zliczę, ile razy słyszałam o facetach, którzy wstydzili się kupować swoim partnerkom tampony albo podpaski. Prezerwatywy? Żaden problem. Ale, na litość boską, nic, co związane z okresem! Szok, niedowierzanie, w końcu – oburzenie. To wciąż przecież częste reakcje. Do dziś pamiętam wiadomość jednej z moich czytelniczek, którą partner właśnie przez to zostawił. Bo nie był w stanie dźwignąć tego, że ona oczekuje od niego – cóż, nazwijmy to wprost – zrobienia zakupów.

Męskie ego wytrzyma wiele, ale wiadomo: wszystko ma swoje granice.

MIESIĄCZKA TO NIE JEST POWÓD DO WSTYDU. I MÓWMY O TYM GŁOŚNO

Jak zatem to zmienić? Co zrobić, aby nasze córki i wnuczki nie przeżywały tego, co my, nasze matki i babcie? Przede wszystkim: rozmawiać. W domu, w pracy, w szkole. Nie robić z miesiączki tajemnicy, tabu czy powodu do wstydu. Nie szeptać o niej, nie wymyślać kodów i wyszukanych metafor. Sięgać po normalne słowa, oswajać z nimi już dzieci. Mój sześciolatek wie, jak wygląda podpaska i – uwaga – ani go to nie zawstydza, ani nie przeraża. A to dlatego, że zawsze może wejść ze mną do łazienki i często zresztą to robi. Wie, co to okres, wie, że czasem mamę boli brzuch. I jest to dla niego tak normalne i naturalne, jak tylko może być. I tędy właśnie droga. Tu niepotrzebne są wielkie zrywy ani rewolucje – wystarczy zwykła, otwarta rozmowa. I to zarówno z chłopcami, jak i z dziewczynkami, i to od najmłodszych lat.

A już tak zupełnie na koniec: jakiś czas temu zapytałam swoje czytelniczki o to, co je krępuje w okresie. I przyznam szczerze, że odpowiedzi mnie zupełnie zmroziły. Zawstydzające okazywało się wszystko: od przyznawania się o nim partnerowi (jakby było się do czego przyznawać!), przez poczucie bycia brudną i unikanie jakiegokolwiek dotyku, aż po proszenie o kupno wspomnianych środków higienicznych. Ba, dla wielu problemem było wyrzucanie zużytych podpasek do wspólnego kosza na śmieci czy nawet dźwięk odklejania ich od bielizny, dobiegający z łazienki! I to jest dla mnie niewyobrażalne.

Jak, u licha, nauczyliśmy się latać w kosmos, a wciąż nie nauczyliśmy się rozmawiać o kobiecym okresie?

Zdjęcia: Łukasz Zyśk