Wy pytacie, my odpowiadamy! Czyli wielkie Q&A na temat endometriozy

Jak wygląda diagnozowanie, a później leczenie endometriozy? Jakie objawy powinny wzbudzić naszą czujność? Jakie badania wykonywać, gdzie szukać pomocy? I czy z endometriozą można zajść w ciążę i urodzić dziecko? Na te i inne pytania odpowiadamy razem z dr n. med. Joanną Bubak-Dawidziuk ze Szpitala Medicover w Warszawie. Każde z tych pytań zostało mi zadane podczas tematycznej serii Q&A na moim profilu na Instagramie. Jeśli jeszcze mnie nie obserwujecie, mój profil nazywa się @joannapachla i znajdziecie go pod tym linkiem.

A jeśli chcecie dowiedzieć się o endometriozie jeszcze więcej, to odsyłam Was do tekstu pt. „Ta choroba wyklucza kobiety z normalnego życia. Na diagnozę czeka się nawet 12 lat”. Polecam, bo to jedna z najważniejszych publikacji w historii bloga.

DIAGNOZOWANIE I LECZENIE ENDOMETRIOZY

70 PYTAŃ I ODPOWIEDZI

1. Co to jest endometrioza?

Jest to choroba, w której błona śluzowa macicy, czyli ta, która wyściela macicę od wewnątrz, znajdowana jest w miednicy mniejszej oraz niekiedy w całej jamie brzusznej, a także narządach odległych, jak np. płuca.

2. Jak zacząć diagnostykę?

Nie bagatelizować objawów i powiedzieć o nich swojemu lekarzowi – nawet, jeśli wydają nam się błahe. Do podstawowych należą: bardzo bolesne, obfite miesiączki, ból występujący przed pojawieniem się miesiączki, ból w trakcie zbliżenia, ból przy wypróżnieniu bądź oddawaniu moczu czy problemy z zajściem w ciążę.

3. Jak wygląda leczenie endometriozy?

Leczenie endometriozy zależy od stopnia zaawansowania choroby oraz dolegliwości u pacjentki. Może obejmować zarówno leczenie farmakologiczne, jak i operacyjne. Ale pamiętajcie również, że właściwa dieta, sport, fizjoterapia również mogą przyczynić się do zmniejszenia nasilenia objawów.

4. Czy prawidłowa cytologia wyklucza całkowicie endometriozę?

Nie. Cytologia to badanie, które wykonuje się w celu wczesnego wykrywania raka szyjki macicy. To jedno z najważniejszych badań, jakie powinna robić każda kobieta, ale nie da się za jej pomocą potwierdzić ani wykluczyć endometriozy.

5. Czy można się zorientować, że ma się endometriozę, przyjmując antykoncepcję?

Wszelkie niepokojące objawy zawsze powinny być konsultowane z lekarzem – niezależnie od tego, czy przyjmuje się antykoncepcję, czy też nie. Jeśli jednak endometrioza jest na wczesnym etapie, to jej objawy mogą być częściowo maskowane przy antykoncepcji.

6. Czy krew w moczu może sugerować endometriozę?

Endometrioza narządów układu moczowego występuje rzadko, ale jest możliwa. I wówczas krew w moczu może być jednym z objawów. Ale pamiętaj, żeby wykluczyć również częstsze przyczyny krwiomoczu, np. zakażenie lub kamicę nerkową.

7. Usłyszałam od ginekologa, że endometrioza jest tylko po aborcji, prawda czy nie?

Absolutnie nie! Na endometriozę może zachorować każda kobieta – łącznie z nastoletnimi dziewczynkami, które nawet nie rozpoczęły jeszcze współżycia.

8. Mam 26 lat i objawy, ale mój lekarz mówi, że jestem za młoda na endometriozę?

Nie ma czegoś takiego jak „za młoda na endometriozę”. Tak, jak pisaliśmy wcześniej, endometrioza dotyka nawet nastolatki. Ze swojej strony sugerowałabym pilną konsultację u innego lekarza, zwłaszcza takiego, który specjalizuje się w endometriozie.

9. Czy endometrioza może przebiegać względnie bez objawów?

Niestety tak. Endometrioza często rozwija się bezobjawowo albo daje tak niespecyficzne objawy, że pacjentki je ignorują („to okres, to ma boleć”, „widocznie taka moja uroda”, itp.). Efekt? Od wystąpienia objawów do otrzymania diagnozy mija zwykle od 8 do 12 lat.

10. Przed ciążą brak, czy po ciąży jest większa szansa na rozwinięcie jej? Np. w bliźnie po CC?

Tak, w bliźnie po cesarskim cięciu może rozwinąć się endometrioza.

11. Czy endometrioza zawsze jest po CC? Tak usłyszałam.

Na endometriozę chorują także kobiety, które nigdy nie rodziły. Endometrioza nie musi rozwinąć się po każdym cięciu cesarskim.

12. Czy można bez problemu zajść w ciążę, mimo endometriozy?

Dobra wiadomość brzmi TAK. Jednakże z drugiej strony szacuje się, że nawet połowa kobiet niepłodnych ma rozpoznaną endometriozą i trudności z zajściem w ciążę, dlatego warto zachować czujność. Natomiast pamiętajcie, że diagnoza to nie jest wyrok. Można chorować na endometriozę i wciąż szczęśliwie zostać mamą.

13. Czy każda kobieta może zachorować, czy tylko te jakoś obciążone?

Niestety, zachorować może każda z nas.

14. Czy endometrioza może być dziedziczna?

Może, ale nie musi. To, że w rodzinie nie było wcześniej przypadków endometriozy, nie powinno usypiać naszej czujności.

15. Jaki poród przy endometriozie? Tylko CC?

Sama endometrioza nie jest wskazaniem do cesarskiego cięcia. Metodę porodu ustala jednak lekarz prowadzący ciążę, z uwzględnieniem też pozostałych czynników, w tym badań płodu i stanu zdrowia pacjentki.

16. Czy z tą diagnozą będę mogła mieć dzieci?

Sama diagnoza nie wyklucza od razu macierzyństwa, Dużo zależy od przebiegu choroby, podjętych metod leczenia oraz chorób towarzyszących.

17. Jak się sprawdza, że się ma endometriozę? Jakie badania?

Podstawę rozpoznania stanowi dokładnie zebrany wywiad ginekologiczny z pacjentką i zwróceniu uwagi na objawy. Kolejne kroki to badanie ginekologiczne oraz USG. Doświadczony lekarz już po tych badaniach jest w stanie określić, czy jest to endometrioza.

18. Od jakiego wieku jest diagnozowana? Co z nastolatkami, które mają tego typu objawy?

Endometrioza bywa diagnozowana nawet u dziewczynek, które mają 10-12 lat. Nastolatki, które rozpoczęły miesiączkowanie, a zgłaszają objawy powinny pozostawać pod opieką ginekologa dziecięcego.

19. Jakie badania zrobić, żeby rozpoznać bez swojego lekarza, bo lekceważy?

O badaniach już mówiliśmy, natomiast pamiętajcie, że lekarza zawsze można wybrać nowego. Jeżeli czujecie się ignorowane, a Wasze obawy i objawy są lekceważone, to znak, żeby poszukać specjalisty zajmującego się endometriozą. Przecież to kwestia Waszego życia i zdrowia!

20. Czy na endometriozę mogą chorować też nastolatki?

Tak, mogą.

21. Czy endometrioza może powodować ból w czasie stosunku?

Tak, jak najbardziej.

22. Dobry lekarz w Medicover w Warszawie, który ustali, czy bolesne miesiączki to endo, czy nie?

Listę ich lekarzy, specjalizujących się w diagnozowaniu i leczeniu endometriozy, znajdziecie pod tym linkiem.

23. Endometriozę zawsze leczy się operacyjnie?

Nie, nie zawsze. Wszystko zależy od stopnia zaawansowania i stanu zdrowia pacjentki.

24. Mogłabyś spytać, czy przy endo nadal można mieć in vitro?

Tak, można!

25. Od zawsze obfite miesiączki, po 8-10 dni. Lekarz mówi, że taka moja uroda.

To ja od siebie powiem: zmień lekarza. Naprawdę. Takie teksty są niedopuszczalne. Obowiązkiem lekarza jest ustalenie przyczyn obfitych miesiączek, a nie zbycie pacjentki wywodem o jej urodzie.

26. Czy jakieś podstawowe badania mogą być w normie, a dopiero te dokładniejsze mogą coś pokazać?

Diagnostyka endometriozy nie jest niestety szybkim ani prostym procesem.

27. Regularnie się badam (cytologia + USG), czy lekarz może tego nie zauważyć? Okresy to katorga.

To za mało, żeby jednoznacznie potwierdzić lub wykluczyć endometriozę. Niezbędne jest odpowiednie badanie ginekologiczne oraz USG u specjalisty. Niekiedy potrzebne są również bardziej skomplikowane badania.

28. Czy można postawić diagnozę na oko? Bez USG?

Nie, endometriozy nie da się zdiagnozować „na oko”. Ale na przykład już samo badanie ginekologiczne przeprowadzone przez specjalistę może stanowić podstawę do rozpoznania choroby.

29. Czy endometrioza zawsze kończy się bezpłodnością? Tak słyszałam.

Nie, nie zawsze. Można chorować na endometriozę, zajść w ciążę i urodzić dziecko.

30. Wybierzcie się na badania – ale gdzie?

Do dobrego ginekologa – najlepiej takiego, który ma doświadczenie, jeśli chodzi o diagnozowanie i leczenie endometriozy. Ze swojej strony polecam korzystać z opinii innych, sprawdzać info na stronach gabinetów lub po prostu pytać o to na etapie umawiania się na wizytę. Swoich specjalistów ma tutaj także Medicover – ich listę znajdziecie pod tym linkiem.

31. Czy to prawda, że endometrioza w ciąży zanika?

Nie, nie jest to prawda. Rzeczywiście, u wielu kobiet dochodzi do złagodzenia samych objawów (głównie za sprawą ustania krwawienia miesięcznego oraz wzrostu stężenia progesteronu), ale to nie znaczy, że choroba znika. Po porodzie objawy znów się pojawiają/nasilają.

32. Czy jest jakieś badanie, które pomoże sprawdzić, czy choruję? Brak odpowiedzi od mojego lekarza.

Dla mnie to już jest sygnał, że czas zmienić lekarza. O sposobach diagnozowania pisaliśmy już wcześniej, zerknij proszę.

33. Czy może się zrobić przez CC? W sensie przez to, że było robione CC?

Tak, endometrioza może być jednym z powikłań po cesarskim cięciu.

34. Miałam usuwaną endometriozę w wieku 19 lat. Czy mam szansę zajść w ciążę?

Tak, ważne żebyś pozostawała pod opieką ginekologa, który będzie kontrolował dalszy przebieg choroby.

35. Czy przy endometriozie 4. stopnia jest sens robić in vitro?

Tak, jest to jedna z rekomendowanych metod leczenia niepłodności przy endometriozie.

36. Profilaktyka po operacji endometriozy, ale bez hormonów. Da się?

Najnowsze wytyczne z 2022 r. mówią, że jeśli kobieta nie planuje ciąży, to w okresie pooperacyjnym powinna stosować hormony. Jednakże ważna jest również odpowiednia dieta czy ćwiczenia.

37. Jak zajść w ciążę, gdy operacja jest za droga, a bez brania hormonów ciężko wytrzymać ból?

Warto zwrócić uwagę na wszelkie możliwe metody, które zmniejszają stan zapalny – odpowiednio dobrana suplementacja, redukcja stresu, właściwe ćwiczenia oraz dieta. A także niestety odpowiednio dobrane leczenie przeciwbólowe, które pozwoli Ci przetrwać miesiączkę.

38. Czy jest możliwość, że endometriozy nie widać na zwykłym USG ginekologicznym, a mimo to ona jest i będzie widoczna w innym badaniu?

Mało tego, czasami może być ona również niewidoczna w rezonansie magnetycznym, a dopiero laparoskopia i histopatologia pokażą, że pacjentka choruje na endometriozę.

39. Czeka mnie zabieg usunięcia stanów zapalnych. Czy da się wyleczyć z endo?

Planując zabieg operacyjny trzeba zawsze ustalić zakres leczenia. Od tego są wizyty przedoperacyjne z lekarzem oraz zgoda do operacji, gdzie jest określone, co będzie wykonane w czasie operacji.

40. Czy podczas usg transwaginalnego lub przez powłoki brzuszne można postawić diagnozę?

Jak najbardziej. USG transwaginalne pozwala na rozpoznanie endometriozy zlokalizowanej w miednicy mniejszej, natomiast przezbrzuszne na przykład endometriozę w powłokach brzusznych.

41. Skrzepy (duże) w krwi miesiączkowej – czy endo może być przyczyną?

Tak, jedną z przyczyn może być „siostra” endometriozy, nazywana adenomiozą.

42. Jak wygląda szukanie zrostów w jamie brzusznej i poza nią? USG, rezonans, operacja?

Już zwykłe badanie ginekologiczne pozwala na ocenę ograniczenia ruchomości w miednicy mniejszej. Badania dodatkowe, jak USG i MRI mogą to również dodatkowo potwierdzić. Operacja służy uwidacznianiu oraz usuwaniu zrostów.

43. Co robić, żeby czuć się lepiej, a ona nie wracała? Jestem po operacji i choć niby jest czysto, dalej bywa kiepsko.

Ważny jest styl życia, minimalizacja stresu, metody relaksacyjne, dieta, sport i dużo cierpliwości, jak przy każdej chorobie przewlekłej.

44. O lekach już wiem, o diecie też. A jakieś zioła są wskazane?

Dobór ziół najlepiej przeprowadzić indywidualnie, jest wiele działających przeciwzapalnie. Warto skonsultować się z doświadczonym zielarzem, ale zawsze należy pamiętać o interakcjach z przyjmowanymi lekami.

45. A może uda się wspomnieć co nieco o adenomiozie? Jak ją wykryć i leczyć?

Adenomioza jest siostrą endometriozy. Jest to postać endometriozy zlokalizowana w mięśniu macicy. Diagnostyka również polega miedzy innymi na wykonaniu USG i MRI.

46. Czy poród SN z adenomiozą jest możliwy? Czy to zagrożenie dla matki?

Jak najbardziej, adenomioza nie jest przeciwwskazaniem do porodu siłami natury. Każdorazowo trzeba wskazania rozważać indywidualnie.

47. Czy niezdiagnozowana endometrioza może wywołać szkody?

Niezdiagnozowana endometrioza jak również taka, która nie daje objawów bywa niebezpieczna. Może na przykład doprowadzić do zastoju moczu w nerce i jej marskości czy też niedrożności przewodu pokarmowego, co może wiązać się z operacja w trybie pilnym.

48. Bardzo bolesne miesiączki, ale nie są obfite. Czy to wyklucza endometriozę?

Skąpe miesiączki nie wykluczają endometriozy, warto przeprowadzić diagnostykę przy bolesnych miesiączkach.

49. Czy jest opcja, że mimo przebytej ciąży endo jest i jej nie wykryli?

Przebycie ciąży nie wyklucza endometriozy.

50. Czy bolące owulacje – takie, w których nawet nie da rady się chodzić – to jedne z objawów?

Tak, bolesne jajeczkowanie może być jednym z objawów endometriozy.

51. Jak sobie pomóc, skoro leki nie działają? Może jakieś domowe sposoby?

Jak wspominałyśmy ważny jest styl życia, dieta, sport, fizjoterapia, joga, mindfulness, redukcja stresu, itd.

52. Jaki jest wpływ diety na endometriozę?

Dieta przeciwzapalna możne zmniejszyć nasilenie objawów zgłaszanych przez osoby chore.

53. Czy można coś zrobić, żeby jej uniknąć? Sposoby na zapobieganie?

Niestety na ten moment nie ma skutecznej metody zapobiegania endometriozie.

54. Ogniska usunięte podczas CC. Kiedy kontrola? Jak szybko mogą nawracać?

Przebieg endometriozy jest bardzo indywidualny. Pierwsza wizyta po CC powinna być do 8 tygodni po porodzie. Kolejną można zaproponować po 6 miesiącach.

55. Czy oprócz tabletek anty jest sposób na walkę z tą chorobą?

Tak, wspominałyśmy o tym wyżej.

56. Jak diagnozować, jak na USG nie widać nic wyraźnie niepokojącego?

Można wykonać rezonans magnetyczny. Jeśli dalej nic nie pokaże, wskazana może być laparoskopia.

57. Czy zmiana diety na bez glutenu/cukru/etc. ma wpływ na endo?

Jak wspominałyśmy dieta przeciwzapalna może zmniejszyć zgłaszane objawy.

58. Jakie szczepy probiotyczne na endometriozę?

Odpowiednie probiotyki i dopasowaną dietę najlepiej ustalić z dietetykiem.

59. W trakcie histeroskopii wyszedł duży obrzęk macicy i przekrwienie. Wykonano biopsję. Czy to endometrioza?

Histeroskopia ocenia jedynie wnętrze macicy. Nie jest to preferowana metoda rozpoznania endometriozy.

60. Dwa porody mnogie, okresy bolesne i obfite, antykoncepcja nic nie zmieniła, ból brzucha non stop, co robić?

Przede wszystkim skonsultować się z lekarzem ginekologiem. Nie tylko endometrioza może być przyczyną przewlekłego bólu miednicy mniejszej.

61. Czy endometrioza może się wyciszyć? Wyleczyć? Co zrobić w tym kierunku?

Tak, przebieg choroby bywa różny. Może tak być, że przez dłuższy okres będziesz pozostawała bez objawów. Metody walki wspominałyśmy powyżej.

62. Dlaczego w Polsce jest tak mało specjalistów i trzeba się operować prywatnie?

Wycena leczenia operacyjnego  endometriozy przez NFZ jest niedoszacowana, stąd niestety szpitalom nie opłaca się wykonywania tak rozległych operacji.

63. Czy endometrioza może powodować coś w rodzaju uczulenia na nasienie w pochwie?

Uczucie pieczenia, swędzenia w pochwie po stosunku może być na przykład związane ze stanem zapalnym pochwy, uszkodzeniem śluzówki pochwy. Endometrioza nie powoduje takich objawów.

64. Czy przy endometriozie ciężko zajść w ciążę? Ewentualnie czy starając się można sobie jakoś pomóc, żeby zajść?

Przede wszystkim trzeba spróbować. Czasami może udać się zajść w ciążę nawet w przeciągu miesiąca. O metodach niefarmakologicznych wspominałyśmy powyżej.

65. Co się dzieje z endometrium, które jest poza macicą, już po okresie?

Takie endometrium zaczyna się rozrastać, wytwarza nowe naczynia krwionośne, żeby mogło się „odżywiać” w brzuchu , następnie wytwarzane są nowe połączenia nerwowe, przyciągane są komórki stanu zapalnego. To wszystko w konsekwencji może prowadzić do zrastania się narządów.

66. Czy gdy ma się endometriozę to okres jest zawsze bolesny, czy może być czasem też mniej bolesny?

Kobiety z endometriozą mogą nie zgłaszać żadnych dolegliwości bólowych.

67. Do kiedy leki, a kiedy konieczny jest zabieg usunięcia endometrium?

Niestety wszystko ustalane jest indywidualnie. Leczenia endometriozy i jego przebieg należy skonsultować z lekarzem prowadzącym.

68. Czy można ją dostrzec w czasie laparoskopii (usuwanie potworniaka)?

Tak, można ją zobaczyć w czasie usuwania potworniaka. Jednakże jeśli jest to początkowe stadium choroby, a osoba wykonująca zabieg nie wykonała precyzyjnej oceny miednicy mniejszej może pozostać niezdiagnozowana.

69. Dlaczego ginekolodzy nie wiedzą jak diagnozować i prowadzić takie pacjentki?

Potrzebna jest zmiana kształcenia młodych lekarzy, ale coraz częściej spotyka się wielu ginekologów, którzy rozwijają się w tej dziedzinie.

70. Zwykłe badanie gin potrafi dać 100 proc. pewną diagnozę?

Tak, są takie przypadki endometriozy, że po badaniu ginekologicznym mamy już 100% pewność.

Partnerem merytorycznym wpisu jest Szpital Medicover